พระราชกรณียกิจ พระพันปีหลวง ด้านการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชหฤทัยเปี่ยมด้วยพระเมตตา
และห่วงใยต่อพสกนิกรทุกหมู่เหล่า โดยเฉพาะผู้ประสบภัยพิบัติ ไม่ว่าจะเป็นอุทกภัย วาตภัย หรืออัคคีภัย 
พระองค์ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้ง “มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ในพระบรมราชูปถัมภ์”
เพื่อให้ความช่วยเหลือบรรเทาความเดือดร้อนแก่ผู้ประสบภัยทั่วประเทศอย่างรวดเร็ว
นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงสนับสนุนการฝึกอบรมเจ้าหน้าที่และอาสาสมัครด้านการกู้ภัย 
การดูแลฟื้นฟูจิตใจผู้ประสบภัย และทรงพระราชทานสิ่งของ เครื่องอุปโภคบริโภค เครื่องนุ่งห่ม 
และทุนทรัพย์แก่ผู้ประสบภัยด้วยพระเมตตาอันหาที่สุดมิได้ 
เป็นแบบอย่างของการเสียสละเพื่อผู้อื่น และเป็นแรงบันดาลใจให้คนไทยทุกคนร่วมกันช่วยเหลือเกื้อกูลกัน
ในยามทุกข์ยาก “ใต้ร่มพระบารมี พระเมตตาแห่งพระพันปีหลวง แผ่ไพศาลถึงผู้ประสบภัยทั่วแผ่นดิน 
ด้วยพระราชกรณียกิจอันยิ่งใหญ่ ด้านการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย 
เพื่อความผาสุกของพสกนิกรไทยทุกคน”

พระราชกรณียกิจ ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ประจำวันที่ 30 ตุลาคม 2568 โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง “พระเจ้าอยู่หัวเป็นน้ำ ฉันจะเป็นป่า ป่าที่ถวายความจงรักภักดีต่อน้ำ พระเจ้าอยู่หัวสร้างอ่างเก็บน้ำ ฉันจะสร้างป่า” พระราชดำรัสของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงที่แสดงถึงพระราชปณิธานอันแรงกล้าที่จะทรงงานด้านการอนุรักษ์ป่าซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำเพื่อสนับสนุนการทรงงานของในหลวง รัชกาลที่ 9 ที่ทรงให้ความสำคัญกับการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อช่วยให้พสกนิกรชาวไทยมีน้ำเพียงพอต่อการดำรงชีพและการทำการเกษตรโครงการตามพระราชดำริอันหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความใส่พระราชหฤทัยด้านการอนุรักษ์ป่าไม้และทรงห่วงใยชีวิตความเป็นอยู่ของคนในพื้นที่เป็นอย่างมากคือ‘โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่’ซึ่งพระองค์ได้พระราชทานพระราชดำริให้จัดตั้งขึ้นที่แรกที่บ้านห้วยไม้หก อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2534 เพื่อช่วยเหลือราษฎรที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกลและขาดแคลนที่ดินทำกิน ให้มีที่อยู่อาศัยและที่ทำกินเป็นหลักแหล่ง พร้อมทั้งส่งเสริมให้ราษฎรได้มีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้

อีกทั้งยังมุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรให้ดีขึ้น ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

 พระราชกรณียกิจด้านสาธาณสุข และสังคมสงเคราะห์

 ส่งเสริมอาชีพและศิลปาชีพ

การส่งเสริมให้คนไทยในภูมิภาคต่างๆ ผลิตงานด้านศิลปหัตถกรรมเป็นอาชีพเสริม นอกเหนือจากการเกษตร ซึ่งเป็นอาชีพหลัก งานศิลปาชีพอยู่ภายใต้การดำเนินงานของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ซึ่งก่อตั้งขึ้น เมื่อวันที่ 21 ก.ค.พ.ศ.2519 

การส่งเสริมผลิตภัณฑ์ศิลปาชีพ นอกจากจะเป็นการเสริมรายได้ให้แก่เกษตรกรและราษฎรแล้ว ยังช่วยอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้าน ซึ่งเป็นภูมิปัญญาของคนไทย และพัฒนาคุณภาพของฝีมือให้ดียิ่งขึ้น จนสามารถผลิตสินค้าให้เป็นที่ต้องการของตลาด รวมทั้งสร้างสรรค์งานฝีมือชิ้นเยี่ยม ไว้เป็นสมบัติทางวัฒนธรรมของชาติอีกด้วย

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงตระหนักถึงความสำคัญของชาวไร่ชาวนาผู้ผลิตอาหาร ซึ่งนับเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดของมนุษย์ จึงทรงพระราชดำริที่จะจัดหาอาชีพเสริมให้แก่เกษตรกรเพื่อให้เกษตรกรมีกำลังใจที่จะทำนาทำไร่ต่อไป ไม่ต้องขายที่ดิน ไม่ต้องเป็นหนี้สิน และไม่ต้องทิ้งถิ่นไปทำมาหากินตามเมืองใหญ่ อันจะก่อให้เกิดปัญหาความแออัดของชุมชนในเมืองใหญ่ตามมาอีก

สิ่งที่จะเป็นอาชีพเสริมนั้น จะต้องเป็นอาชีพที่ประกอบอยู่ที่บ้านได้ในเวลาที่ว่างจากการทำไร่ทำนา หรือเมื่อดินฟ้าอากาศไม่อำนวยให้เพาะปลูก หรือแม้แต่ผู้ไม่มีดินจะเพาะปลูก ก็จะสามารถประกอบอาชีพเสริมนี้ได้ด้วยทรัพยากรธรรมชาติหรือวัตถุดิบที่มีอยู่ในท้องถิ่นของตน และด้วยภูมิปัญญาตลอดจนด้วยฝีมือของเขาเอง นี่คือที่มาของพระราชดำริในการนำศิลปหัตถกรรมมาเป็นอาชีพเสริมให้แก่ชาวไร่ชาวนาไทย